HOME > TORENMOLEN ZEDDAM

Torenmolen Zeddam

Grafelijke Korenmolen

De torenmolen van Zeddam behoort tot de bezittingen van Huis Bergh. De heren Van den Bergh, de eerste eigenaren van het kasteel en de molens te Bergh, hadden het wind- en maalrecht op hun grondgebied. Dit hield in dat alleen zij molens op hun grond mochten bouwen en dat bewoners verplicht waren om daar hun graan te laten malen. In 1486 verwierven zij de graventitel.

In 1974 en in 1990 is de torenmolen grondig gerestaureerd dankzij aanzienlijke financiële bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Provincie Gelderland. De torenmolen van Zeddam staat in de Top-100 van de Nederlandse monumentenlijst en is een bezoek dan ook zeker waard!

Zeldzaam exemplaar

De molen van Zeddam is een nog werkende, middeleeuwse torenmolen en behoort tot de oudste gemetselde molens van West-Europa. Zij werd voor het eerst genoemd in 1451, toen Willem van den Bergh verklaarde jaarlijks een malder rogge en een malder mout te schenken aan het Gasthuis te Bergh, gemalen op zijn molens te Berge, Sedam, Diedam en Genderingen.

In 1904 verkochten de toenmalige eigenaren van Huis Bergh, de Von Hohenzollerns, de Zeddammer molen aan de molenaar. De heer Jan Herman van Heek heeft de molen in 1929 teruggekocht en voor de ondergang behoed door de meest noodzakelijke herstellingen te laten uitvoeren.

In 1974 is op de plek van de vroegere rosmolen een nieuwe gebouwd. Een dergelijke combinatie van molens kwam veelvuldig voor. De rosmolen moest dienst doen als er te weinig wind was voor de windmolen.

Bezoekersinformatie

Kijk hier voor openingstijden.

Entreeprijs

Entreeprijs:

Volwassenen: € 1,00 p.p.
Kinderen*: € 0,50 p.p.

Groepsrondleiding met een gids: € 2,50 p.p.

Groepsrondleiding voor kinderen*: € 1,00 p.p.

*kinderen tot en met 12 jaar

(Kinderen hebben alleen toegang onder begeleiding van een volwassene)

Wijzigingen voorbehouden!

Jaarlijkse Activiteiten

Nationale Molenweekend, Nationale Monumentendag, het ontsteken van de Kerstster bij de molen  en de Oliebollenactie.

Vragen?

Voor vragen, rondleidingen voor grote groepen of het maken van trouwfoto’s neemt u contact met ons op. Dat kan via het bezoekadres, email of de receptie van Kasteel Huis Bergh.

Grafelijke Korenmolen Zeddam
Bovendorpsstraat 14, 7038 EC Zeddam
torenmolen@huisbergh.nl
Telefoon (Huis Bergh): 0314-661281

Geschiedenis

Al vele eeuwen is de grafelijke molen het kenmerk van Zeddam, samen met de nog wat oudere Sint-Oswalduskerktoren. Zelfs in geschriften uit 1441 wordt er al gesproken over een molen in Zeddam. De huidige molen is gebouwd in de jaren 1440-1450. Deze torenmolen is, in haar bouwsubstantie, de oudste nog bestaande windmolen in Nederland.

In de Middeleeuwen was grondbezit gelijk aan macht. De grondeigenaar was in zijn gebied heer en meester. De omvang van het grondbezit bepaalde de mate van welstand. Daarbij werden de mensen binnen het gebied van een heer, zoals hier in het land van Bergh, aangeslagen om in de kosten bij te dragen. Grondbelasting of verponding werd ingevoerd. Maar de Heren oefenden ook rechten van water en wind uit. Zij bouwden molens en verplichtten de boeren het graan op die molens te laten malen. Daarom staan deze molens bekend als dwangmolens of banmolens.

Een deel van het graan kwam ten goede aan de molenaar (maalloon) en een deel aan de Heer. De molenaar betaalde pacht aan de Heer.

De graven Van den Bergh

De Zeddamse torenmolen was één van de vier molens van de Graven Van den Bergh. Deze vier worden in een akte uit 1451 genoemd. Behalve in Zeddam stonden ze in ’s-Heerenberg, Didam en Gendringen. De molen van Zeddam was in het begin een filiaal van de molen in ‘s-Heerenberg, die als enige van de vier nooit een stenen molen is geweest. In Zeddam werd het graan gemalen van de boeren uit de omliggende buurtschapppen Azewijn, Vethuizen, Vinkwijk, Braamt, Kilder, Stokkum, Wijnbergen en Beek. De maaldwang werd rond het jaar 1800 afgeschaft als gevolg van nieuwe wetten, voortkomend uit de Franse revolutie.

In 1840 werd de molen verbouwd en werd er een tweede koppel stenen geplaatst. De buitentrap werd vervangen door binnentrappen en er werden twee zolders bijgemaakt. Zo werd het onderste deel van de molen, dat voorheen niet benut werd, geschikt gemaakt voor opslag en voor de maalderij. Tevens kon men nu een luiwerk (hijswerktuig) binnenin de molen tot stand brengen, zodat de zakken graan en meel op windkracht omhoog en omlaag getakeld konden worden. In 1904 kwam de molen door verkoop in particuliere handen en werd in 1928 te koop aangeboden voor sloop.

Dr. J.H. van Heek

Dr. J.H. van Heek, sinds 1912 eigenaar van Huis Bergh, wist de molen juist voor sloop te behoeden door de molen in 1929 te kopen, waarmee de molen weer terugkeerde in de bezittingen van Huis Bergh. In de Tweede Wereldoorlog heeft de Duitse Wehrmacht de molen gebruikt als uitkijkpost. Een oude radio-ontvanger, door de Canadezen achtergelaten, is nog bewaard gebleven en staat op de kapzolder. De onderste ruimte in de molen is in de oorlogsjaren door omwonenden als schuilplaats gebruikt.

Restauraties

In 1963, 1974, 1990 en in 2005 is de molen gerestaureerd, waarbij steeds voorop stond dat de molen met respect voor haar historische gelaagdheid terughoudend hersteld zou worden. Authentieke onderdelen zijn op deze wijze zoveel mogelijk behouden gebleven.

Bovendien is er nog meer informatie over de bouw en constructie van de korenmolen.

Oranjeroute

Ontdek de wortels van ons koningshuis. Veel plaatsen in Nederland en Duitsland hebben banden met het Huis van Oranje-Nassau. De 2500 kilometer lange Oranjeroute is een aaneenschakeling van historische hoogtepunten!

Groepsarrangementen

Wie een bezoek brengt aan het stadje ’s-Heerenberg krijgt een overweldigende ervaring. Het kasteel was het stamslot van de machtige heren en graven Van den Bergh. Het is ingericht met een imposante kunstverzameling.