HOME > BEZOEKERSINFORMATIE > COLLECTIE > TENTOONSTELLINGEN > TENTOONSTELLING 2016
De Oudste Tuin van Nederland
Kasteel Huis Bergh
23 april 2016 – 1 maart 2017
Na een intensief traject van onderzoek en herinrichting is op 22 april 2016 de nieuwe kasteeltuin van Kasteel Huis Bergh geopend. Het ontwerp van de tuin is geïnspireerd op een kaart uit 1727, toen het complex van Huis Bergh, inclusief tuin, werd vastgelegd door cartograaf Theodor Bucker. Met de nieuwe inrichting brengt Stichting Huis Bergh de nauwe relatie tussen de tuin en het kasteel weer onder de aandacht. De tuin wordt aan de collectie toegevoegd en daarmee voor de toekomst veilig gesteld.
Een feestelijke gebeurtenis
Om deze feestelijke gebeurtenis te vieren, wijdt Kasteel Huis Bergh in 2016 een tentoonstelling aan de rijke geschiedenis van haar kasteeltuin. Hierin is aandacht voor de vroeg achttiende-eeuwse tuin, die inspiratiebron was voor de herinrichting, en voor de keuzes die zijn gemaakt bij het maken van een nieuw ontwerp. Ook wordt de bezoeker terug in de tijd meegenomen langs gebeurtenissen in de tuinen van Huis Bergh.
Een schat aan informatie
Al in 1461 wordt melding gemaakt van een tuin bij Huis Bergh. De tuin van het kasteel is hiermee de oudst bekende gedocumenteerde tuin van Nederland, die in contour en opzet nog bewaard is gebleven. Het unieke archief van Huis Bergh biedt een schat aan informatie over de tuinen. De vermeldingen gaan over de tuinmannen en hun gereedschappen, over fonteinen en tuinbeelden, over aankopen van zaden en bloempotten, en over de vele bouw- en onderhoudswerkzaamheden in de tuin. Aan de hand van flarden tekst uit de archiefstukken ontstaat een beeld van een tuin die een belangrijk onderdeel was van het kasteelcomplex.
De functies van de tuin blijken door de eeuwen heen nauwelijks veranderd: de tuin moest een fijne plaats zijn om tijd door te brengen, vandaar de fonteinen, tuinbeelden en mooie bloemen. Maar de tuin moest vooral ook nuttig zijn en oogst leveren. In de tuin van de voorname graven Van den Bergh stonden dus niet alleen bijzondere bloemen, maar ook groenten en fruit, bijvoorbeeld: asperges, artisjok, meirapen en radijzen, en meloenen, appels, peren, perziken en abrikozen.
Lange tijd is van al deze geschiedenis niets te zien geweest. In de 20e eeuw waren op het oude terrein van de tuin volkstuintjes ondergebracht, later lag het een tijd braak. In 2007 werden voor het eerst plannen gemaakt om de oude tuinen weer in ere te herstellen. Ontwerpen voor de nieuwe tuin werden gemaakt door de Stichting voor het behoud van Particuliere Historische Buitenplaatsen, later Stichting In Arcadië. Er werd gekozen voor elementen die terugverwijzen naar de tuin uit 1727: oude fruitrassen, een fontein, en speelse bakstenen paadjes. Bijzonder in het ontwerp zijn de twee laat zeventiende-eeuwse zuilen die oorspronkelijk bij de ingangspartij van het kasteel hoorden.
Een speurquiz voor kinderen
Voor kinderen is er een speciale speurquiz voor twee teams opgezet: wie vindt het snelst de bloemen en vruchten op de schilderijen van Huis Bergh, en wie weet er het meest over de bijzondere gebruiken en betekenissen die achter deze bloemen en vruchten schuilgaan? In de spannende speurquiz komen allemaal leuke weetjes over bloemen en fruit voorbij. Het winnende team krijgt als prijs een zakje met zaadjes, van planten die vroeger ook in de tuin van Huis Bergh hebben gestaan.
Ook bij de Fruitboom kun je je kennis testen. Zowel honderden jaren geleden als nu, iedereen houdt van lekkere vruchten. De graaf Van den Bergh had allerlei fruit in zijn tuin: aardbeien, appels, bessen, abrikozen en nog veel meer… Maar welk fruit groeit eigenlijk er aan de boom?
Boek: De oudste tuin van Nederland: De groene geschiedenis van Huis Bergh
De nieuwe vondsten uit het archiefonderzoek waren een belangrijk uitgangspunt voor de artikelen in de tentoonstellingspublicatie. Diverse auteurs met uiteenlopende achtergronden schrijven vanuit hun expertise over de tuin van Huis Bergh. De bundel omvat zeven artikelen, en geeft voor het eerst een compleet overzicht van de ontwikkeling en inrichting van de kasteeltuin en het bijbehorende Plantagebos door de eeuwen heen. Uiteraard wordt in dit overzicht ook verantwoord waarom de tuin van Huis Bergh de titel ‘oudste tuin van Nederland’ verdient. Naast dit brede overzicht komen ook bijzondere casussen aan bod, waaronder de laat zeventiende-eeuwse loden fontein. Ook is er aandacht voor de opmerkelijke details die soms uit de archiefstukken naar voren komen, zoals de aandoenlijke melding dat een tuinman een bank nodig had om hoge heggen te kunnen snoeien.
Het boek is niet alleen geschreven vanuit historisch perspectief : ook worden vanuit een moderne invalshoek inzichten gegeven in de status van historische documenten en tuinobjecten en hoe we daar tegenwoordig mee omgaan, op het gebied van restauratie en (her)interpretatie. Samen bieden de verschillende artikelen een brede kijk op de rijke tuingeschiedenis van Huis Bergh.
De oudste tuin van Nederland: De groene geschiedenis van Huis Bergh, Stichting Huis Bergh, ‘s-Heerenberg, ISBN 978-90-803638-8-5, kost 15,- euro. Te koop in de museumwinkel van Huis Bergh en te bestellen via info@huisbergh.nl
Archief Tentoonstellingen
Kasteel Huis Bergh is een van Nederlands grootste kastelen. Ontdek de wortels van ons koningshuis en geniet van de uitgebreide kunstcollectie. Klik hier voor het archief van tentoonstellingen.
Over Huis Bergh
Wie een bezoek brengt aan het stadje ’s-Heerenberg krijgt een overweldigende ervaring. Het kasteel was het stamslot van de machtige heren en graven Van den Bergh. Het is ingericht met een imposante kunstverzameling.
Met dank voor financiele bijdragen van:
Stichting de Armenkorf, Stichting het Gasthuis Bergh, Kattendijke/Drucker Stichting, Stichting Berghs Belang, Gravin van Bylandt Stichting